Zalecenia dotyczące wydawania przez rzeczoznawców ocen pojazdów mechanicznych uznawanych za kolekcjonerskie w rozumieniu przepisów prawa celnego*

* - wzór dla ekspertów, równolegle takie ustalenia wprowadzi Dyrektor Departamentu Środków Pozataryfowych Ministerstwa Finansów do stosowana przez Służby Celne.

Uznając pojazd za kolekcjonerski w rozumieniu przepisów celnych należy stosować następujące akty prawne oraz wyjaśnienia:
-    Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz Wspólnej Taryfy Celnej (Dz. Urz. WE L 256 z 7 września 1987 r. z późn. zm.),
-    Noty wyjaśniające do Zharmonizowanego Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów”, stanowiące załącznik do obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 1 czerwca 2006 r. w sprawie wyjaśnień do taryfy celnej (M.P. Nr 86, poz. 880),
-    „Noty wyjaśniające do Nomenklatury Scalonej Wspólnot Europejskich” (2008/C 133/01) (Dz. Urz WE C 133 z 30.05.2008r  z późn. zm.), z uwzględnieniem zmian wprowadzonych Informacją Instytucji i Organów Unii Europejskiej - „Notami wyjaśniającymi do Nomenklatury Scalonej Wspólnot Europejskich (2009/C 272/02) (Dz. Urz. WE C 272 z 13.11.2009r.).
Opinie wydawane przez rzeczoznawców do spraw techniki samochodowej, ekspertów z dziedziny pojazdów zabytkowych, są dla organów celnych dokumentami pomocnymi w  podjęciu decyzji o zaklasyfikowaniu pojazdu do kodu CN 9705 00 00 Wspólnej Taryfy Celnej. 
Przed wydaniem na potrzeby klasyfikacji taryfowej opinii stwierdzającej kolekcjonerski charakter pojazdu, pojazd powinien być oceniony według kryteriów określonych w ww. Notach Wyjaśniających do Nomenklatury Scalonej.
Niestosowanie kryteriów określonych przepisami prawa celnego, jako podstawy do wydawania opinii na potrzeby organów celnych (klasyfikacji taryfowej) powoduje, iż wydawane opinie o uznaniu pojazdu za kolekcjonerski są kwestionowane przez funkcjonariuszy celnych w zakresie spełniania wymagań określonych we Wspólnej Taryfie Celnej, co często budzi wątpliwości oraz sprzeciwy podmiotów dokonujących przywozu pojazdów o charakterze kolekcjonerskim z państw nienależących do Unii Europejskiej.
Zgodnie z ww. Notami Wyjaśniającymi pozycja 9705 00 00 (kolekcje i przedmioty kolekcjonerskie, zoologiczne, botaniczne, mineralogiczne, anatomiczne, historyczne, archeologiczne, paleontologiczne, etnograficzne lub numizmatyczne):

1) obejmuje pojazdy mechaniczne:
    - w swoim oryginalnym stanie, bez znacznych zmian podwozia, układu kierowniczego lub hamulcowego, silnika itp.,
    - co najmniej 30-letnie, oraz
    - modelu lub typu, który nie jest już produkowany.
Pojazdy mechaniczne uważa się jednak za niemające wartości historycznej lub etnograficznej i są wykluczone z niniejszej pozycji, gdy właściwe organy ustanowią, że pojazdy mechaniczne nie mogą świadczyć o znacznym postępie w rozwoju ludzkich osiągnięć albo ilustrować pewnego okresu takiego rozwoju.
Pojazdy takie muszą również mieć niezbędne cechy charakterystyczne do włączenia do kolekcji, tzn.:

    - są stosunkowo rzadkie,
    - nie są normalnie stosowane do ich oryginalnego celu,
    - są przedmiotem specjalnych transakcji poza normalnym handlem podobnymi artykułami użytkowymi, oraz
    - posiadają znaczną wartość.

2) Obejmuje ona także, jako przedmioty kolekcjonerskie, historyczne:
a) pojazdy mechaniczne, niezależnie od daty ich produkcji, które, co może zostać udowodnione, brały udział w wydarzeniu historycznym;
b) samochody wyścigowe, które, co może zostać udowodnione, zostały zaprojektowane, zbudowane i wykorzystane wyłącznie do zawodów i osiągnęły znaczące sportowe sukcesy w prestiżowych krajowych lub międzynarodowych wydarzeniach.
Artykuły, w rodzaju stosowanych, jako części lub akcesoria do wyżej wzmiankowanych pojazdów, klasyfikowane są w tej pozycji, jeśli same w sobie są egzemplarzami kolekcjonerskimi, nawet przeznaczone do instalowania w tych pojazdach.
Dowodem może być odpowiednia dokumentacja, na przykład publikacje informacyjne lub literatura specjalistyczna, lub opinie uznanych ekspertów.
Powyższe Noty wyjaśniające stosuje się, z uwzględnieniem odpowiednich różnic, do motocykli.


Podsumowując, za pojazd kolekcjonerski w rozumieniu przepisów celnych można uznać:

1.    pojazd, który spełnia kryteria określone w pkt 1) ww. Not wyjaśniających, czyli jednocześnie jest w oryginalnym stanie, bez zasadniczych zmian podwozia, układu kierowniczego lub hamulcowego, silnika itp. oraz który dodatkowo spełnia kryterium wieku, czyli musi mieć co najmniej 30 lat, a także musi należeć do modelu lub typu, który nie jest już produkowany (kryteria te muszą być spełnione łącznie) oraz posiadający również niezbędne cechy charakterystyczne do włączenia do kolekcji wymienione w ww. wyjaśnieniach,
2.    pojazd mechaniczny o wartości historycznej
a)    niezależnie od daty jego produkcji, który brał udział w wydarzeniu historycznym;
b)    samochód wyścigowy, zaprojektowany, zbudowany i wykorzystany wyłącznie do współzawodnictwa i osiągnął znaczące sportowe sukcesy w prestiżowych krajowych lub w międzynarodowych konkurencjach.

Mając na uwadze ww. wymagania zawarte w ww. Notach wyjaśniających ekspert rzeczoznawca w opinii wydawanej na potrzeby klasyfikacji taryfowej, uznając przedmiotowy pojazd za kolekcjonerski, powinien, w miarę możliwości szczegółowo, odnieść się do wszystkich kryteriów wymienionych w pkt. 1) ww. Not wyjaśniających lub ewentualnie wykazać, iż pojazd posiada wartość historyczną, o której mowa w pkt 2) ww. Not wyjaśniających.

W związku z powyższym proponuje się sporządzać opinie w sposób następujący:
A. Dane dokonującego oceny oraz zleceniodawcy
Ocena powinna być wykonana na druku firmy zawierającym następujące dane: adres, numer telefonu, adres e-mailowy.
Ocena powinna zawierać
1) Datę oględzin pojazdu oraz datę wykonania opinii
2) Tytuł i numer opinii wskazujący firmę, w ramach której ocena była wykonana i powinna być przechowywana jej kopia
3) Dane rzeczoznawcy wykonującego ocenę - imię, nazwisko, tytuły naukowe, nr certyfikatu,  nr wpisu na listę Ministra Infrastruktury, dane o rekomendacji (czy rzeczoznawca jest wpisany na listę ekspertów rekomendowanych przez Krajowe Porozumienie Stowarzyszeń Rzeczoznawców Samochodowych)
4) dane zleceniodawcy - imię, nazwisko, adres.

Treść zlecenia zamówienia powinna brzmieć: „Ocena pojazdu pod kątem spełnienia kryteriów dla uznania za kolekcjonerski w rozumieniu przepisów prawa celnego”

B. Dane techniczne pojazdu:

Marka oraz typ pojazdu
Rodzaj pojazdu/typ nadwozia/ilość drzwi
Rok produkcji pojazdu (ustalony na podstawie numeru identyfikacyjnego, pierwszego dokumentu zakupu, dokumentów pojazdu, oceny innego rzeczoznawcy itp.)
(np. samochód osobowy, ciężarowy, furgon, autobus itp.)
Rodzaj napędu (tylny, przedni, na obie osie, na wszystkie osie)
Nr identyfikacyjny, nr podwozia
Rodzaj silnika (np. z zapłonem iskrowym, samoczynnym, parowy, itp.)
Numer silnika (w miarę możliwości)
Rodzaj paliwa
Pojemność skokowa (dla silników tłokowych)
Moc silnika
Masa własna pojazdu
Data pierwszej rejestracji (w miarę możliwości)


C. Ocena czy pojazd spełnia warunki dla pojazdu kolekcjonerskiego określone w ww. Notach Wyjaśniających do Nomenklatury Scalonej.

I. Ocena czy pojazd jest pojazdem o wartości historycznej, który:

1) niezależnie od daty jego produkcji, brał udział w wydarzeniu historycznym lub ewentualnie

2) stanowi samochód wyścigowy, zaprojektowany, zbudowany i wykorzystany wyłącznie do współzawodnictwa i osiągnął znaczące sportowe sukcesy w prestiżowych krajowych lub w międzynarodowych konkurencjach.


Udokumentowanie jednego z powyższych faktów zwalnia eksperta z konieczności oceny, czy pojazd spełnia kryteria określone w pkt 1) ww. Not wyjaśniających. Jeśli jednak oceniany pojazd nie stanowi pojazdu o wartości historycznej wówczas należy szczegółowo odnieść się do kryteriów wskazanych w pkt 1) Not wyjaśniających, czyli wykazać, że pojazd jest w oryginalnym stanie, bez zasadniczych zmian podwozia, układu kierowniczego lub hamulcowego, silnika itp. oraz który dodatkowo spełnia kryterium wieku, czyli musi mieć, co najmniej 30 lat, a także musi należeć do modelu lub typu, który nie jest już produkowany (kryteria te muszą być spełnione łącznie) oraz posiadający również niezbędne cechy charakterystyczne do włączenia do kolekcji wymienione w ww. wyjaśnieniach,

W tym miejscu proponuje się kolejno odnieść się do ww. kryteriów w następujących punktach:

II. Ocena, czy pojazd, który nie jest pojazdem, o którym mowa w ww. pkt I spełnia warunki uznania go za kolekcjonerski zgodnie z pkt 1) Not wyjaśniających.

1. Oryginalność pojazdu

Należy ocenić „oryginalność”, czyli stopień kompletności ocenianego pojazdu, stopień zachowania pierwotnych części i zespołów konstrukcyjnych. Jednym z warunków klasyfikacji pojazdu, jako kolekcjonerskiego jest oryginalny stan następujących elementów: podwozia, układu kierowniczego, hamulcowego, silnika. Wymienione mogą być części zużywające się w wyniku eksploatacji pojazdu. Należy podać szacunkowy stopień zużycia elementów pojazdu pozwalający przypisać go do jednej z klas stanu technicznego.
W podsumowaniu należy wskazać, że podstawowe podzespoły pojazdu są zachowane w stanie oryginalnym i kompletnym, niezależnie od ich stanu technicznego.


2. Wiek pojazdu

Należy podać producenta pojazdu, czas rozpoczęcia oraz zakończenia produkcji danego modelu. Zgonie z Notami wyjaśniającymi pojazd można uznać za kolekcjonerski tylko w przypadku, gdy dany model lub typ nie jest już produkowany i ma minimum 30 lat.


3. Rzadkość występowania

Rzeczoznawca ekspert powinien podać, ile ogólnie wyprodukowano pojazdów tej marki i modelu, ile pojazdów wyprodukowano w danym roczniku. Rzeczoznawca ekspert w miarę możliwości powinien określić, czy dany pojazd występuje stosunkowo rzadko na terenie Unii Europejskiej oraz Polski, dokonując oceny ilości ofert sprzedaży tego modelu pojazdu na aukcjach (ogólnodostępnych, kolekcjonerskich) lub w ogłoszeniach zamieszczonych w czasopismach (ogólnych i branżowych). Podsumowując niniejszy punkt rzeczoznawca powinien określić czy jego zdaniem dany pojazd występuje stosunkowo rzadko na terenie Unii Europejskiej/ w Polsce, dokładnie uzasadniając swoje stanowisko.


4. Wykorzystanie pojazdu

Należy wskazać, do jakich celów pojazd będzie wykorzystywany, gdyż zgodnie z ww. Notami wyjaśniającymi pojazdy kolekcjonerskie nie powinny być normalnie stosowane do ich oryginalnego celu. Rzeczoznawca ekspert może uzyskać oświadczenie właściciela, do jakich celów pojazd będzie wykorzystywany.
Opinia oprócz oświadczenia właściciela o celu importu pojazdu powinna zawierać również dokonaną przez rzeczoznawcę eksperta charakterystykę indywidualnych cech pojazdu, które sprawiają, że takie pojazdy nie są stosowane do ich oryginalnych celów. Chodzi o to, żeby rzeczoznawca ocenił, czy pojazd ten jest zwyczajowo, normalnie używany, np. do przewozu osób lub towarów i jak normalnie użyłby go przeciętny użytkownik, biorąc pod uwagę jego parametry techniczne, ale też jego wysoką wartość i rzadkość; czy uznałby, że normalnym dla niego współcześnie zastosowaniem jest zastosowanie użytkowe; czy pojazd będąc w swoim normalnym stanie spełniałby wymogi, od których uzależnione jest „normalne” dopuszczenie do ruchu, któremu podlegają zwykłe pojazdy użytkowe.


5. Sposób nabycia

Należy ustalić, w jaki sposób pojazd został nabyty, bowiem pojazdy mogą być uznane za kolekcjonerskie, jeśli są przedmiotem specjalnych transakcji poza normalnym handlem podobnymi artykułami użytkowymi.

6. Wartość pojazdu
Jednym z warunków uznania pojazdu za kolekcjonerski jest jego znaczna wartość. W opinii należy wskazać wartość pojazdu wynikają z dokumentu zakupu. Wartość tę należy zweryfikować uwzględniając klasę stanu technicznego pojazdu na podstawie katalogów samochodów zabytkowych i kolekcjonerskich. Kryterium wartości można uznać za spełnione, jeżeli wartość podana w dokumencie zakupu odpowiada wartości podanej w katalogu dla danej klasy pojazdu.


D.  Materiały źródłowe i opracowania, w oparciu, o które sporządzona została opinia.

E. Na końcu opinii należy umieścić zastrzeżenie o treści:  „Niniejsza ocena nie przesądza o zaklasyfikowaniu pojazdu do pozycji 9705 jako przedmiotu kolekcjonerskiego, a stanowi jedynie pomocniczy dokument, mający ułatwić organom celnym dokonanie właściwej klasyfikacji taryfowej, który jest poddawany swobodnej ocenie, jak każdy inny dowód w sprawie”.