Tytuł może wydawać się trochę mylący, w kontekście motoryzacyjnym, nie będzie to jednak materiał o polsko-węgierskich związkach historycznych czy sympatii jednego narodu do drugiego, chociaż każdy z nas z pewnością słyszał przysłowie „Polak, Węgier dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki” i spotkał się z informacjami o św. Kindze, Ludwiku Węgierskim, Józefie Bemie, Stefanie Batorym, granicy polsko – węgierskiej czy wreszcie miał do czynienia z bardziej przyziemnymi sprawami jak gulasz, czy tokaj (aczkolwiek ten ostatni nie jest to przyziemny trunek).
Pogarszająca się za oknem pogoda skłoniła mnie do napisania kilku słów wspomnień ze słonecznych wakacji, a związanych z odwiedzeniem jednego z miejsc, które warto zobaczyć przebywając w Budapeszcie – Muzeum Transportu - Közlekedési Múzeum (przy ul. Városligeti krt. 11, blisko parku miejskiego, Placu Bohaterów czy sławnych łaźni - Széchenyi Fürdő ) – szczególnie, gdy interesujemy się historią motoryzacji (dla tych którzy wolą szybsze maszyny, pozostaje pod koniec lipca tor F1 pod Budapesztem - Hungaroring).
Jako że jest to strona poświęcona motoryzacji, zatem do rzeczy - co o wiemy o węgierskiej motoryzacji?! Prawie każdy powie „Panonia, Ikarus” – bardzo dobrze!
Panonia P-24 z 1973 r. – silnik o pojemności 248 cm3 i mocy 24KM oraz IKARUS typ 250 – model skala 1:10
Ale co jeszcze ? Cofając się do początku ubiegłego wieku natkniemy się na konstruktorów, którzy wiele dokonali w dziedzinie motoryzacji i marki brzmiące dość obco. Jednym z nich był János Csonka (1852-1939), który między innymi zbudował samochód noszący jego imię.
Samochód Csonka z 1909 r.
Samochód Csonka w wersji pocztowej
Trójkołowiec zbudowany na podstawie projektu Jánosa Csonki – w 1900 r. wyprodukowano 22 takie pojazdy na potrzeby poczty Węgierskiej – listonosze mieli wtedy lżej …
Dalej warto wspomnieć o węgierskich zakładach produkujących pojazdy takich jak: Ganz (ciężarówki i autobusy), Marta (samochody dostawcze i osobowe), Magyar Fiat, Magyar Waggon és Gépgyar, Phönix czy Röck i pojawiające się marki jak Raba czy MÁG.
Obok wielkich zakładów, do czasu rozpadu Cesarstwa Austro-Węgierskeigo, swoją rolę w historii odegrali tacy konstruktorzy jak Ferenc Dedics ze swoim motocyklem, Nándor Hóra, który skonstruował w 1902 roku czterokołowy motocykl (czyżby to był jeden z pierwszych quadów? – zdjęcie po lewej) czy Géza Szam ze zbudowanym w 1901 roku trójkołowcem (zdjęcie poniżej – model w skali 1:5 – zdjęcie po prawej).
Wyrób kół i akcesoria samochodowe
Warto również wspomnieć o samochodzie zaprojektowanym przez Jánosa Pentelényi marki Pente 500 napędzanym dwucylindrowym, dwusuwowym silnikiem opojemności 500 cm3 i mocy 15 KM oraz jego mocniejszej wersji Pente 600.
PENTE 600 z 1948 r.
Dalsze lata węgierskiem motoryzacji to takie marki jak ÁMG(samochody ciężarowe i autobusy) i modele Alba Regia, Ikarus, dalej Csepel produkujący najrózniejsze odmiany samochodów ciężarowych - jak np. Model Csepel 453 (1973 r. licencja polskiego STARA) czy Csepel D740 (z kabiną Jelcza) http://csatweb.csatolna.hu/tagok/kunjozsi/kepek/teherautok/cs-d740.jpg – czyli jednak związki motoryzacyjne polsko-węgierskie istniały (!).